Diz Kireçlenmesi: Nedenleri, Belirtileri ve Güncel Tedavi Yöntemleri

Toplumda her 1000 kişiden 24'ünde görülen bu rahatsızlık, kalça kireçlenmesinden (her 1000 kişide 8,8) çok daha sık karşımıza çıkıyor. Özellikle yaşlı nüfusta en sık diz ağrısı ve hareket güçlüğü sebebi olan bu durum, modern yaşamın getirdiği hareketsizlik ve obezite faktörleriyle daha da yaygınlaşıyor.

Diz Kireçlenmesi Nedir?

Diz kireçlenmesi, diz eklem kıkırdağının ilerleyici tarzda kaybı ile karakterize dejeneratif bir rahatsızlıktır. Bu durum sanılanın aksine basit bir mekanik aşınma değildir. Eklem kıkırdağı kaybolduğunda, altındaki kemikler birbirine sürtmeye başlar ve ağrı, eklem sertliği ve şişlik gibi belirtiler ortaya çıkar.

Diz Kireçlenmesinin Sebepleri

Diz kireçlenmesi, özellikle kadınlarda ve ileri yaşta daha sık görülür. Başlıca sebepleri şunlardır:

• Genetik Faktörler: Ailenizde diz kireçlenmesi varsa, sizde de oluşma ihtimali yüksektir.

• Fazla Kilo: Vücut kitle indeksi 30'un üzerinde olan kişilerde diz kireçlenmesi riski 7 kat fazladır.

• Geçirilmiş Diz Yaralanmaları: Eklem içi kırıklar veya bağ yaralanmaları risk faktörüdür.

• Bacaklardaki Şekil Bozuklukları: Parantez bacak veya çapraz bacak gibi durumlar riski artırır.

• Geçirilmiş Enfeksiyonlar: Diz ekleminde geçirilmiş enfeksiyonlar kireçlenme riskini yükseltir.

Erken Yaşta Diz Kireçlenmesi Nedenleri

• Obezite: Hem fazla yük bindirir hem de vücutta enflamasyona yol açar.

• İltihaplı Romatizmal Hastalıklar: Romatoid artrit gibi rahatsızlıklar erken kireçlenmeye sebep olabilir.

• Hareketsiz Yaşam: Düzenli egzersiz yapmamak ve diz bölgesi kaslarının güçsüzlüğü etkilidir.

• Diz Eklemi Yaralanmaları: Tibia plato kırıkları veya ön çapraz bağ yaralanmaları riski artırır.

Diz Kireçlenmesi Evreleri

Diz kireçlenmesinin derecelendirilmesi, röntgen bulgularına göre şu şekilde yapılır:

• 0. Derece: Tamamen normal diz röntgeni

• 1. Derece: Eklem alanında şüpheli daralma, küçük kemik mahmuzları

• 2. Derece: Eklem alanında daralma, belirgin kemik mahmuzları

• 3. Derece: Belirgin eklem daralması, sayısı ve boyutu artmış kemik mahmuzları

• 4. Derece: İleri derecede eklem daralması, büyük kemik mahmuzları, şekil bozuklukları

Diz Kireçlenmesi Belirtileri

Ağrı

Diz kireçlenmesinin en belirgin bulgusu ağrıdır. Yıllar içinde artarak devam eden bu ağrı, özellikle kış aylarında şiddetlenir, yaz aylarında ise geçici rahatlama görülür. Bazı hastalarda "sinovit atakları" adı verilen alevlenme dönemleri yaşanır ve bu dönemlerde ağrı çok fazla artar, diz ekleminde şişlik oluşur.

İleri evrelerde ağrı hareketle artar. Hastalar, tuvalete gitme veya yataktan kalkma gibi basit hareketlerde bile zorlanabilirler.

Şişlik

Diz kireçlenmesi olan hastaların dizlerinde zaman zaman şişlik görülür. Bu şişlik, hastaların hareketlerini kısıtlayıp ağrının artmasına sebep olabilir. Özellikle dizleri bükme hareketini yapamamaktan yakınırlar.

Eklem Sertliği

Özellikle sabah saatlerinde daha belirgin olan eklem sertliği, gün içinde azalır. Bu durum, romatoid artrit gibi iltihaplı eklem hastalıklarında daha çok görülür.

Diz Kireçlenmesi Ağrısı Nereye Vurur?

Diz ekleminde üç ayrı bölüm (kompartman) vardır: iç kompartman, dış kompartman ve diz kapağının altındaki kompartman. Kireçlenme hangi kompartmanda ise ağrı da genellikle o bölgede hissedilir.

Çoğu vakada kireçlenme, iç kompartman ve diz kapağı altındaki kompartmanda görülür. Bu nedenle, hastaların çoğu ağrıyı dizin iç kısmında ve diz kapağı altında hisseder.

Diz Kireçlenmesi Tanısı

Detaylı fizik muayene ve hastanın öyküsü ile diz kireçlenmesi tanısı, ortopedi uzmanı tarafından kolayca konulabilir. Ayrıca diz röntgenleri değerlendirilerek kireçlenmenin derecesi hakkında fikir edinilir.

Diz Kireçlenmesi Tedavisi

Diz kireçlenmesi tedavisi, kireçlenmenin derecesine ve hastanın yaşına göre değişir. 60 yaş üstünde ileri derecede diz kireçlenmesinin tedavisi diz protezi olabilirken, 40 yaşındaki bir hastada öncelikli tedavi seçeneği farklı olacaktır.

Günlük Yaşam Aktivitelerinin Düzenlenmesi ve Egzersiz

Hastalık başlangıç aşamasındaysa, ağrıya sebep olan aktivitelerin düzenlenmesi ve diz çevresi kasları güçlendiren egzersizlerin düzenli yapılması önemlidir. Bu kasların güçlendirilmesi, ileride yapılabilecek diz protezi ameliyatının başarısını da olumlu etkiler.

Kilo Vermek

Diz kireçlenmesi olan çoğu hasta, hareketsizliğe bağlı olarak fazla kiloludur. Fazla kilo, mevcut diz kireçlenmesini hızlandırır. Bu nedenle, kilo vermek tedavinin önemli bir parçasıdır.

İlaç Tedavileri

Maalesef eklem kireçlenmesini iyileştiren hiçbir ilaç yoktur. İlaç tedavisinin amacı, diz protezi ameliyatına kadar hastanın ağrısını azaltıp günlük aktivitelerini sürdürmesini sağlamaktır. Eklem kireçlenmesi ilerledikçe hastalar ağrı kesici tedaviden daha az fayda görürler.

Diz Kireçlenmesi İğne Tedavisi

Diz içi eklem iğneleri, kireçlenmenin ağrı tedavisinde uygulanır. Bu iğneler diz kireçlenmesini tedavi etmez, sadece diz protezi ameliyatının zamanını öteler. Eklem içi enjeksiyonlarda genellikle şu tedaviler uygulanır:

• Hyaluronik asit

• PRP iğnesi

• PRGF iğnesi

• Yağdan kök hücre tedavisi

• Kemik iliğinden kök hücre uygulaması

• Eksozom tedavisi

Sıvı Diz Protezi

İçinde poliakrilamid adı verilen bir madde bulunan sıvı diz protezi, diz protezi ameliyatı gereken ancak başka sağlık sorunlarından dolayı ameliyat olamayan hastalara muayenehanede uygulanabilen bir eklem içi iğnedir.

Diz Kireçlenmesi Egzersizleri

Diz kireçlenmesinde öncelikli egzersizler, diz kapağına bağlanan kuadriseps adlı kas grubunun güçlendirilmesine yöneliktir:

1. Düz Bacak Kaldırma: Sırtüstü yatarak diziniz düz olacak şekilde bacağınızı yaklaşık 20 cm kaldırıp 10 saniye bekleyin. 30-50 tekrar yapın.

2. Sık-Bırak Egzersizi: Yatar veya oturur pozisyonda dizinizin altına küçük bir havlu koyun. Dizinizi bastırarak havluyu sıkıştırın ve 10 saniye bekleyin. Bunu 30-50 kez tekrarlayın.

Diz Kireçlenmesi Olanlar Nelere Dikkat Etmeli?

Eğer diz kireçlenmeniz varsa şu önerilere dikkat etmelisiniz:

• Kilo Verin: Fazla kilonuz varsa, ilk etapta 5 kg vermek bile ağrınızı ciddi oranda azaltabilir.

• Aktivitelerinizi Düzenleyin: Merdiven çıkmak gibi diz ağrınızı artıran hareketlerden kaçının.

• Kaslarınızı Güçlendirin: Özellikle kuadriseps kasınıza odaklanıp bu kası güçlendirin.

• Hareketli Olun: Dizinizi ağrıtmadan düz zeminde düzenli yürüyüş yapın.

• Buz Uygulaması: Diz ağrınız olduğunda ağrı kesici almak yerine önce buz uygulaması yapın. Bir peçete üzerinden dizinizin ön tarafına buz jelini 20-30 dakika uygulayın.

• Eklem İçi İğne Olun: Ağrınız geçmiyorsa eklem içi enjeksiyon yaptırmayı değerlendirin.

Diz Kireçlenmesi Ameliyatı

Diz kireçlenmesinin cerrahi tedavisi total diz protezi ameliyatıdır. Ameliyat dışı yöntemlerle ağrı giderilemezse, diz protezi ameliyatı gündeme gelir. Bu ameliyatta, diz kemiklerinin uçlarındaki bozulmuş kıkırdak yapılar çıkarılır ve yerine metal ve plastikten yapılan diz protezi yerleştirilir.

Genç hastalarda (40-50 yaş) ve dizde parantez bacak olduğu durumda, "High Tibial Osteotomi" denilen farklı bir ameliyat da yapılabilir. Ancak bu ameliyat da sadece diz protezi ameliyatının zamanını öteler.

Diz Kireçlenmesine Hangi Krem İyi Gelir?

Diz kireçlenmesi için kullanılan kremler genellikle semptomları hafifletmeye ve rahatlatmaya yardımcı olur. Bunlar arasında:

• Topikal anti-enflamatuar kremler

• Ağrı kesici içeren kremler

• Mentol, kamfor gibi yerel etkili bileşenler içeren kremler

Ancak spesifik bir krem önermek için mutlaka bir uzmana danışılmalıdır.

Sık Sorulan Sorular

Soru: Dizdeki kireçlenme nasıl geçer?
Cevap: Tam olarak tedavi edilemese de semptomları hafifletmek için ilaçlar, fizik tedavi, egzersizler ve yaşam tarzı değişiklikleri kullanılır.

Soru: Kireçlenmeye ne iyi gelir?
Cevap: Ağrı kesiciler, anti-enflamatuar ilaçlar, soğuk kompresler ve düzenli egzersizler semptomları hafifletebilir.

Soru: Dizdeki kireçlenme nasıl anlaşılır?
Cevap: Ağrı, şişlik, sertlik ve kısıtlı hareketlilik belirtileriyle kendini gösterir. Kesin tanı için doktora başvurulmalıdır.

Soru: Dizdeki kireçlenmeye yürüyüş iyi gelir mi?
Cevap: Uygun bir program dahilinde yapılan yürüyüş, semptomları hafifletebilir ve genel sağlığa katkıda bulunabilir.

Sonuç

Diz kireçlenmesi, günlük hayatımızı önemli ölçüde etkileyebilen yaygın bir eklem sorunudur. Eklem kıkırdağının ilerleyici kaybıyla karakterize bu durumun teşhisi, detaylı muayene ve hasta öyküsüyle ortopedi uzmanları tarafından konulur. Tedavi seçenekleri arasında kilo vermek, egzersiz yapmak ve çeşitli iğne enjeksiyonları bulunur. Ameliyat dışı yöntemlerle ağrı giderilemezse diz protezi ameliyatı uygulanabilir. Bu ameliyatta bozulmuş kıkırdak yapılar çıkarılıp yerine metal ve plastikten protez yerleştirilir. Diz protezi ameliyatı, dünyada en başarılı ameliyatlardan biri olarak kabul edilir.

Kaynak: https://www.utkuerdemozer.com/