Gizli Şeker Hastalığı (Prediyabet) Nedir? Nelere Dikkat Edilmeli?

İngiltere’de her dokuz yetişkinden biri prediyabetle karşı karşıya bulunuyor ve bu durum, kişilerin tip 2 diyabet geliştirme ihtimalinin çok yüksek olduğu anlamına geliyor.

Prediyabet Nedir?

Prediyabet, kan şekeri seviyelerinin normalin üzerinde olması ancak henüz tip 2 diyabet tanısı koyacak kadar yükselmemiş olması durumudur. Çoğu zaman herhangi bir belirti göstermediği için fark edilmesi zor olabilir. İngiltere’de Diabetes UK’te kıdemli klinik danışman olarak görev yapan Esther Walden, prediyabetin mutlaka tip 2 diyabetle sonuçlanmadığını ve yaşam tarzı değişiklikleriyle tamamen geri döndürülebileceğini vurguluyor.

Prediyabet Nasıl Anlaşılır?

Prediyabet genellikle belirti vermediği için, rutin sağlık kontrollerinde kan şekeri testleriyle tesadüfen ortaya çıkar. Nottingham Üniversitesi’nden Beslenme ve Diyetetik Doçenti Dr. Amanda Avery, birçok kişinin ancak bu sayede prediyabet olduğunu öğrenebildiğini belirtiyor.

Prediyabete Neler Sebep Olur?

Genetik faktörler, yaş, etnik köken gibi değiştirilemeyen unsurların yanı sıra beslenme alışkanlıkları ve fazla kilo, prediyabet riskini artırır. Vücutta insülin hormonunun kan şekeri seviyesini düzenleme görevini zorlaştıran özellikle göbek çevresindeki fazla yağlanma, hücrelerin insüline karşı direnç geliştirmesine yol açar. Vücut bu durumu dengelemeye çalışırken insülin üretimini artırır, ancak bu mekanizma belli bir noktadan sonra yetersiz kalabilir.

Prediyabette Beslenme ve Yaşam Tarzı Değişiklikleri

Esther Walden, prediyabetin tedavisinde bireysel farklılıkların önemli olduğunu ancak genel olarak sağlıklı ve dengeli beslenme ile fiziksel aktivitenin kritik rol oynadığını belirtiyor. Tip 2 diyabet riskini azaltmada etkili olduğu kanıtlanmış dört temel adım şu şekilde:

Kilonun %10’unu Vermek
Prof. Roy Taylor, kilo vermenin özellikle karaciğerdeki yağ birikimini azaltarak prediyabetin gerilemesine katkı sağladığını söylüyor. Kaybedilen kilonun miktarından ziyade, toplam vücut ağırlığı içindeki oranı önem taşıyor.
Yeni Kiloyu Koruyabilmek
Hızlı kilo vermek mümkün olsa da, kalıcı kilo kontrolü için sürdürülebilir beslenme alışkanlıkları geliştirmek gerekiyor. Akdeniz diyeti, DASH diyeti, vejetaryen/vegan beslenme ve karbonhidrat alımının dengeli olması bu süreçte destekleyici.
Riskli Gıdalardan Kaçınmak
- Şekerli içecekler: Kan şekerinde ani dalgalanmalara yol açar.
- Kırmızı ve işlenmiş etler: Fazla tüketimi diyabet riskini artırabilir.
- Rafine karbonhidratlar: Beyaz ekmek, şekerli atıştırmalıklar gibi yüksek glisemik indeksli gıdalar zararlı.
- Patates (özellikle kızartma): Yüksek glisemik indeks nedeniyle tüketimi sınırlandırılmalı.
Diyabet Riskini Azaltan Gıdalar Tüketmek
- Meyve ve sebzeler: Özellikle yeşil yapraklı sebzeler, yaban mersini, üzüm ve elma.
- Tam tahıllar: Günlük en az üç porsiyon tam tahıl tüketmek riski azaltıyor.
- Yoğurt ve az yağlı süt ürünleri: Düzenli tüketim diyabet riskini azaltıyor.
- Şekersiz çay ve kahve: Günlük tüketimi koruyucu etkiye sahip.

Panik Yapmayın, Erken Müdahale Fırsatınız Var

Prediyabet tanısı almak korkutucu olabilir ancak uzmanlar bunu sağlığınızı iyileştirmek ve tip 2 diyabetin önüne geçmek için önemli bir fırsat olarak görüyor. Dr. Avery, küçük ve sürdürülebilir değişikliklerin bile büyük etkiler yaratabileceğine dikkat çekiyor.