Antep Savunması Ve Araptar Vakası! Antep Savunmasında Fransız üniformalı Ermeni askerler'in yaptığı katliam
16
Antep’te şehir içerisinde savaş başlamadan önce Fransız-Ermeni kuvvetleri şehir dışında baskınlarda bulunmuştur . Şehir etrafında yaşanan önemli olaylardan biri şüphesiz 12 Ocak 1920 yılında yaşanan Araptar vakası olmuştur. Antep’teki kuvvetlerinin bir kısmını Maraş’a nakletmek isteyen Fransız komutanlığı, piyade destekli bir süvari bölüğü ve bir topçu bataryasını Türk yetkililere bildirmeden göndermiştir. Muhtelif kaynaklarda 400 ile 700 kişi olduğu belirtilen bu işgal kuvvetinin çoğunluğunu Fransız üniforması giymiş Ermeniler oluşturmaktadır.
26
Antep’ten hareket eden bu işgal kuvvetleri bir günlük yürüyüşten sonra geceyi Araptar köyünde geçirmek istediklerini köy muhtarı ve heyetine belirtmiş; ancak muhtarın yeterli ev olmadığını söylemesi üzerine Fransız işgal komutanı köy meydanında çadır kuracaklarını belirterek ısrarını sürdürmüştür. Bunun üzerine 12 Ocak 1920 Pazartesi akşamı 18.30-19.00 saatlerinde köye gelen ordunun içerisindeki Ermeni kuvvetler, önüne geldikleri evlerin kapılarını kırmaya, hane halkını dışarı çıkarmaya başlamıştır.Köy muhtarı Memik Ağa ve heyetinden Osman, olup bitenleri Fransız komutanı ile konuşmak istemişse de Fransız üniformalı Ermeni askerler buna engel olmuştur. Bu sırada köy halkından kaçabilenler canını kurtarmak için köyden uzaklaşıp çevredeki mağaralara sığınmış, kaçamayanlar ise düşman kuvvetinin zulmüne maruz kalmıştır. Fransız-Ermeni kuvvetler köyde, Küçük Ahmet’in oğlu Mehmet Çavuşun ailesi, Hancı Mehmet’in eşi Emiş, katırcı Ömer’in eşi Fato, Tahtacı Ali’nin eşi Meryem gibi köyden kaçamayan kişilerin namuslarına zarar vermişlerdir. Hatta düşman kuvveti, ZobuA. isimli bir şahsın on iki yaşlarındaki Döne isimli genç kızınızorla alıkoymak istemişse de kızın akıbeti bilinememiştir.
36
Bu sırada, çevre tepeliklere kaçabilen halk, büyük bir ateş yakmış ve bunu fark eden çevre köyler hızla yardıma gelmiştir. Olayın yaşandığı gecenin sabahında YamaçobalıDede Ağa, Boynooğlu Memik Ağa gibi bölgenin önde gelen isimlerinin etrafında silahlı kuvvetler toplanmıştır. Bu kuvvetler, köyden çıkan Fransız-Ermeni kuvvetini Sakçagözü’ne giderken Çatalmazı adı verilen dar boğazda sıkıştırıp düşmana karşı baskın düzenlemiş ve Fransız-Ermeni kuvveti ciddi oranda kayıp vermiştir. Daha sonra Maraş’a ulaşan düşman kuvveti, Çatalmazı’da kaybetmelerine karşılık Maraş’a üç gün boyunca top atışları ile saldırmışlardır.
46
Olaydan sonra içerisinde Cemiyet-i İslamiye’den, Fransız komutan ve subaylardan, idare meclis üyelerinden oluşan birkeşif ve araştırma heyeti, zararı hesaplayabilmek için tek tek evleri gezmiş ve henüz girdikleri ilk evde bir kadın, düşmanın kendisinden altınını, başına ve kulaklarına takmış olduğu ziynet eşyalarını hatta gelinliğini dahi çaldığını belirtmiştir. Yine incelenen sekiz evde yapılan gözlemlerde evlerin kapılarının kırık olduğu, evlerin oldukça dağınık olduğu, erzak ve eşyaların dökülmüş, hayvanların çalınmış ve hanelerin yağmalanmış olduğu tespit edilmiştir. Heyetin raporuna göre köyde yaşanan acı olayların tamamen haksız yere gerçekleştirildiği, düşman kuvvetinin köyde bir mezalim yaptığı, insanların işkence gördüğü, evlerinden zorla çıkarıldığı, kışlık erzakların ve evdeki eşyaların yok edildiği sonucuna varılmış ve köy halkına maddi kayıplarının karşılığı olarak belirli bir ücret tespiti yapılmıştır.
56
Araptar’da yaşanan olay köy halkının düşman tekrardan aynı mezalimi yapar diye uzun bir süre evlerine dönememesine sebep olmuştur. Bu olay Antep halkı tarafından büyük bir tepkiye neden olmuş, aynı zamanda dönemin ulusal gazetelerinde de geniş yankı uyandırmıştır. Bunlardan bir tanesi İrâde -i Milliye Gazetesi’nin 2 Şubat 1920 tarihli sayısında yer almıştır. Gazete haberi transkript edilerek aşağıda verilmiştir:
66
Ayıntab Muhabirimizden
Maraş istikametinde dört yüzü mütecaviz Ermeni ve Fransız efradıyla altı mitralyöz dört toptan ibaret bir kuvvet hareket etmiş ve bilahare tebdil-i istikamet ile Arabdarkaryesine varmışlardır. Köylüler vuku bulan taarruzdan havfendağlara çıkarak ateş yakmaya başlamışlardır. Bu esnada köyde kalan on yedi kadına Fransız ve Ermeniler fi’l-i şenî icra ve bir kız çocuğunu da fercine ağaç sokmak suretiyle cerimedarve koyun ve keçilerini yağma hane ve eşyalarını hedm ve zayi etmişlerdir. Ertesi günü Arabdar karyesinden hareket eden müfrezeye toplanarak köylüler yol boyunca taarruza başlayarak Maraş mıntıkasına kadar iz’ac eyleyerek iki mitralyözlerini zapt ve hayli telefat verdirmişlerdir. Ahaliden bir şehit iki mecruh vardır. Lanet olsun böyle medeniyete!... Milletim gözünü açsın.
Kaynak: Tarihçi İsmail Hakkı Üzümcü
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.