Zeytinliklerin Sonu mu Geliyor? Gaziantep’te “Kamu Yararı” Gölgesinde Madencilik Endişesi

TBMM Sanayi Komisyonu’nda kabul edilen ve “11. madde” olarak kamuoyuna yansıyan düzenleme, zeytinlik sahalarında enerji ve maden projelerine izin verilmesinin önünü açtı. Ziraat mühendislerinden çevre hukukçularına kadar pek çok kesimden gelen uyarılar ise bu yasa değişikliğinin, tarım alanlarının ve ekolojik dengenin geleceğini tehdit ettiğini ortaya koyuyor.

Yasayla Gelen Değişiklik: Koruma Kalktı, Faaliyet Başlıyor

Yeni düzenleme, “kamu yararı” gerekçesiyle zeytinlik alanlarda madencilik yapılmasını mümkün kılıyor. Buna göre:

• Zeytinliklerde geçici maden tesisleri kurulabilecek.

• Zeytin ağaçları taşınarak yerine yeni alanlar oluşturulacak.

• ÇED (Çevresel Etki Değerlendirmesi) süreçleri paralel yürütülebilecek, hatta bazı kurumlardan görüş alınmasa bile bu durum “olumlu görüş” sayılacak.

Bu gelişme, 3573 sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması Hakkında Kanun ile zeytinliklere getirilen koruma kalkanını fiilen ortadan kaldırıyor.

Ziraat Mühendisi Bozgeyik: “İklim ve Tarım Açısından Geri Dönülemez Zararlar Olur”

Ziraat Mühendisi Karaca Bozgeyik, yeni düzenlemeyi değerlendirdi. Bozgeyik, “Bu yasa değişikliği, zeytinliklerin koruma statüsünü deliyor. Daha önce benzer girişimler Danıştay tarafından iptal edilmişti. Ancak bu kez düzenleme doğrudan yasayla yapılıyor ve Cumhurbaşkanı onayına sunulacak. Bu yüzden yargı süreci yeniden başlayabilir” dedi.

Bozgeyik, özellikle ÇED süreçlerinin zayıflatılmasını, çevresel denetimlerin işlevsizleşmesi anlamına geldiğini vurguladı. “ÇED raporu alınmasa dahi, projeler onaylanmış sayılacak. Bu, zeytinliklerle birlikte tüm doğal alanların tehdit altına girmesi demek” şeklinde konuştu.

Zeytinlikler ve İklim Hedefleri Çatışıyor

Düzenleme, Türkiye'nin 2053 net sıfır karbon hedefleri ile de çelişiyor. Çünkü zeytinlikler aynı zamanda karbon yutak alanları olarak ekolojik dengeyi koruyan kritik bölgeler. TMMOB, WWF ve TEMA gibi kuruluşlar, yasanın bu haliyle iklim politikaları ve uluslararası çevre sözleşmeleriyle uyumsuz olduğunu belirtiyor.

Gaziantep İçin Ne Anlama Geliyor?

Gaziantep, Güneydoğu Anadolu’da zeytin üretiminin geliştiği yeni merkezlerden biri. Son yıllarda genişleyen zeytinlik alanlar, hem kırsal kalkınmaya hem de yerel ekonomiye katkı sağlıyor. Ancak yeni düzenleme, bu alanların enerji ya da maden projeleri için dönüştürülmesinin önünü açarak tarımsal üretimi ve kırsal yaşamı riske sokuyor.

Zeytin üreticileri, ağaçların taşınmasının veya yeni alanlara dikilmesinin kâğıt üstünde çözüm gibi gösterilse de, zeytinin toprağa ve iklime olan hassas bağlılığı nedeniyle uygulanabilir olmadığını vurguluyor.

Hukuki Mücadele Yolda

2022 yılında Danıştay, benzer bir düzenlemeyi anayasal koruma ilkelerine aykırı bularak iptal etmişti. Ancak mevcut değişiklik yasa ile getirildiği için yargı süreci daha uzun ve karmaşık olacak. Yine de hukukçular, anayasa, çevre koruma yasaları ve uluslararası sözleşmelere dayalı itirazların gündeme geleceğini belirtiyor.