Raporda üretimden satışlarda ciddi bir artış yaşanırken, kârlılık tarafında dikkat çeken düşüşler dikkat çekti.
2023 yılı verilerine dayanan çalışmada, İkinci 500 listesinde yer alan şirketlerin üretimden satışları geçen yıla kıyasla yüzde 41 artarak 1 trilyon 393 milyar liraya ulaştı. Ancak faaliyet ve vergi öncesi kârlarda önemli gerilemeler görüldü.
Gaziantep’ten 36 Şirket Listede Yer Aldı
Gaziantep, 36 şirketiyle listeye en fazla firma sokan üçüncü il oldu. Kocaeli ile birlikte bu basamağı paylaşan Gaziantep, sanayi altyapısının ve üretim kapasitesinin önemini bir kez daha ortaya koydu. İlk sırada 135 şirketle İstanbul yer alırken, Ege Bölgesi Sanayi Odası 38 firmayla ikinci oldu.
Şehir bazlı dağılım, Anadolu sanayisinin güç kazandığını da gösterdi. Gaziantep’in, sanayi üretimi ve ihracat kabiliyetiyle bölgesel bir merkez olarak konumunu koruduğu görülüyor.
İhracat Artarken Kârlılık Geriledi
İSO İkinci 500 şirketleri, zayıflayan küresel taleve rağmen ihracatlarını yüzde 6,2 artırarak 15,9 milyar dolara yükseltti. Bu artışta tekstil ve hazır giyim sektörlerinin katkısı büyük oldu. Buna karşın faaliyet kârı yüzde 18,9 düşerek 118 milyar liraya, vergi öncesi kâr ise yüzde 63,8 azalarak 34 milyar liraya geriledi.
Kârlılıktaki bu düşüşün en önemli nedenlerinden biri finansman giderlerindeki hızlı yükseliş oldu. Giderler yüzde 45,4 artarak 95 milyar liraya çıkarken, faaliyet kârına oranı yüzde 80,9’a ulaştı.
Zarar Eden Şirket Sayısı Rekor Kırdı
2023 yılında vergi öncesi zarar açıklayan şirket sayısı 72 iken, bu sayı 2024 listesinde 159’a çıkarak rekor kırdı. FAVÖK bazında zarar eden şirket sayısı da 30’a yükseldi.
Bu gelişmeler, özellikle küçük ve orta ölçekli sanayi kuruluşlarının artan borçlanma maliyetleri ve ekonomik dalgalanmalardan daha fazla etkilendiğini ortaya koyuyor.
Teknoloji Yatırımlarında Kademeli Artış
Teknolojiye dayalı üretimin desteklendiği tabloda, orta-yüksek ve yüksek teknolojili sanayilerin toplam payı ilk kez yüzde 30’un üzerine çıktı. Düşük teknolojili sanayi hala yüzde 41 ile liderliğini korurken, bu oran geçen yıla göre geriledi.
AR-GE yatırımları da kayda değer bir artış gösterdi. 2023’e göre yüzde 120 artışla 8,6 milyar liraya ulaşan AR-GE harcamaları, satışlara oranla en yüksek seviyeye ulaştı.
İstihdam Arttı, Ücretler Enflasyonu Aştı
İSO İkinci 500’de yer alan firmalarda istihdam yüzde 2,2 artarken, ödenen maaş ve ücretler yüzde 90,9 oranında yükseldi. Bu artış, yıllık enflasyonun oldukça üzerinde gerçekleşti.
Ayrıca, kısa vadeli borç oranında düşüş gözlendi. Kısa vadeli mali borçların toplam borç içindeki payı yüzde 57,4’e gerilerken, özkaynakların payı yüzde 55,2’ye yükseldi.
Gıda Sanayisi Zirvede
Sektörel dağılımda ise en fazla şirket “gıda ürünleri sanayi” alanında faaliyet gösteriyor. Kimya, plastik, tekstil ve metal-makine sanayileri de en çok temsil edilen sektörler arasında yer aldı. Bu dört alan, toplam üretimden satışların yaklaşık yüzde 62’sini gerçekleştirdi.
Sonuç olarak, 2024 yılı İSO İkinci 500 listesi, üretimdeki büyümeyi ve ihracattaki canlılığı yansıtırken, finansal kırılganlıkların arttığını da gözler önüne serdi. Gaziantep ise sanayi gücüyle listede üst sıralarda yer alarak Türkiye ekonomisindeki rolünü pekiştirdi.