Elektrik Nedir? Nasıl Keşfedildi?

Günümüzün vazgeçilmeyen enerjisi olan elektrik, bulunuşundan itibaren giderek daha fazla alanda kendine yer buldu. Günümüzde elektriğin kısa süreli kesintilerinde dahi hayata yönelik olumsuz etkiler yaşanırken gelişen süreçte elektrik çok uzun süren çalışmalar ve yenilikler ile birlikte günümüzdeki halini aldı.

Elektrik Nedir?
Türkçeye Fransızcadan geçen elektrik kelimesi, elektrik yüklerinin akışını ifade etmektedir. Farklı şekillerde elde edilebilen ya da kendiliğinden oluşabilen elektrik, kendi içerisinde özel elektromanyetik alanlar oluşturmaktadır. Elektrik, cihazların çalışması için gerekli olan enerjiyi sağlayarak kullanımını mümkün kılmaktadır.

Elektrik Nasıl Keşfedildi?
Elektrik, Amerika Birleşik Devletleri Başkanlarından biri olan Benjamin Franklin tarafından keşfedildi. Mevcut keşif bir uçurtma deneyine dayanırken, elektrik anahtarı ile yıldırımdan kaynaklanan elektrik kıvılcımının kontrol edilmesi ile birlikte elektriğin keşfedildi. Bu bakımdan tarihi kaynaklarda elektriğin mucidi olarak Benjamin Franklin ismi yer almaktadır. Ancak günümüzdeki kullanımı mümkün hale getirilen ve elde edilen elektriğin kullanılmasını sağlayan keşif 1800 yılı itibariyle mümkün duruma gelmiştir. Böyle bir gelişmenin ortaya çıkmasını sağlayan isim ise Alessandro Volta’dır. 

Volta, elektrik sistemi üzerine yaptığı araştırmalar ile birlikte pozitif ve negatif kavramlarını keşfetmiş ve ardından iki konektörü birbirine bağlayarak ilk elektrik akımının üretilmesini sağlamıştır. Hem Benjamin Franklin hem de Alessandro Volta, elektriğin günümüzde yaygın bir şekilde kullanılmasının ilk adımlarını atmış olsa da elektriğin gerçek keşfi çok daha eski yıllara dayanmaktadır. 

İnsanlık tarihinin büyük bir bölümünün karanlıkta kalmasına neden olan elektrik, tarihi kaynaklarda kendine yer bulmaktadır. Milattan Önce 2750 yılında yazılmış olan bir yazı, elektrik balığının keşfedildiğini ve böylece elektrik kavramı ile tanışıldığını göstermektedir. Aynı zamanda sürtünme ile birlikte meydana gelen elektriklenme de tarihin ilk yılları itibariyle keşfedilmiştir. Geçen yıllar ile birlikte daha fazla kişinin fark ettiği elektrik sistemi, aynı zamanda çeşitli çalışmalar ile desteklenerek kullanılabilir hale gelmesine önemli bir katkı sağlanmıştır. Tarihsel süreç içerisinde elektrik üzerine yaptığı çalışmalar ile önemli katkılar sağlayan isimler ve çalışmaları ise şöyle;

1771 – Luigi Galvani biyoelektriki keşfetti.
1819-1820 – Hans Christian Orsted ve Andre Marie Ampere elektromanyetizmayı keşfetti.
1821 – Michael Faraday elektrik motorunu keşfetti.
1827 – Georg Ohm elektriksel devreleri keşfetti. 
1887 – Heinrich Hertz elektrotlar üzerine yaptığı araştırma ile aydınlatma sistemini geliştirdi.
1905 – Albert Einstein elektriğin taşınma sistemine açıklığa kavuşturdu. 
1800 yıllarına dayanan ilk elektrik akımının oluşturulması, günümüzdeki haline gelebilmesi adına bir dizi yenilik ve çalışma ile desteklenmiştir. Dünyaca ünlü bilim adamları ve araştırmacılar tarafından yapılan çalışmalar, elektriğin keşfedilerek daha yaygın bir şekilde kullanılmasını sağlamıştır.

Elektrik İlk Defa Nerede Kullanıldı?
Elektriğin kullanımı ise 1870 yılında kurulan ilk elektrik santrali ile birlikte mümkün hale geldi. İngiltere’de kurulan santralin kuruluşunda William George Armstrong’un etkin bir şekilde görev aldı. 1878 yılında kurulan bu santral ilk olarak bir sanat galerisindeki lambanın yanmasını sağladı ve elektrik resmi bir şekilde ilk defa bu tarihte kullanıldı. Elektriğin keşfedilmesi ve insan hayatında yaratmış olduğu etki, gelişmelerin hızlı bir şekilde yaşanmasını sağladı. 

1882 yılında Thomas Edison tarafından ABD’nin ilk elektrik santrali New York sınırları içerisinde açıldı. Hidroelektrik santral ise 1881 yılında yine Amerika Birleşik Devletleri’ndeki Niagara Şelaleleri’nde açıldı. Keşfedilmesi ile birlikte yaygın bir şekilde kullanılmaya başlanan elektrik alanında, bu nedenle pek çok ilke imza atılmış durumda. 

Günümüzde hidroelektrik, solar elektrik ve nükleer elektrik gibi pek çok farklı alanlar elektrik üretimini ve elektrik kullanılmasını sağlamaktadır. 19. yüzyıl ise elektrik için en fazla gelişmenin yaşandığı dönem olarak dikkat çekmiştir. Elektrik enerjisinin yaygınlaşması 19. yüzyılda itibarıyla ticari ve evsel olarak elektriğin kullanılmasını mümkün hale getirmiştir. Bununla birlikte lojistik, endüstri ve sanayi alanında da gelişmeler hızlanmış ve elektrik kullanımı ile birlikte verimlilik arttırılmıştır.

Türkiye’de İlk Elektrik Kullanımı Ne Zaman?
Elektriğin kullanımı için Osmanlı İmparatorluğu dönemi itibariyle girişimler gerçekleştirilmiştir. 1911 yılında Osmanlı Anonim Elektrik Şirketi’nin kurulması ile birlikte bu konuda ilk girişimini yapan imparatorluk, 1914 yılında ise Türkiye’de ilk elektrik santralin kurulmasını sağlamıştır. Bu santral, günümüzde Enerji Müzesi olarak kullanılan Silahtarağa Elektrik Santrali’dir ve santral bu tarih itibariyle aktif hale getirilmiştir. Cumhuriyetin ilan edilmesinin hemen ardından ise şirket 1937 yılı itibariyle kamulaştırılmış ve ismi de Türk Anonim Elektrik Şirketi olarak değiştirilmiştir. 

Önceki ve Sonraki Yazılar
YAZIYA YORUM KAT
UYARI: Küfür, hakaret, rencide edici cümleler veya imalar, inançlara saldırı içeren, imla kuralları ile yazılmamış,
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.
Fevzi Tekin Arşivi