Gaziantep'in Bilinmeyen Kalesi TİLBAŞAR KALESİ! Anadolunun En Büyük HÖYÜKLERİNDEN BİRİNİN HİKAYESİ

Tilbaşar Köyü, Gaziantep İli, Oğuzeli İlçesine bağlı bir köydür. Oğuzeli’nin güneyinde 9 Km uzaklıktadır. Kale ise Tilbaşarın 500 metre yakınındadır.

Şimdiki ismi Gündoğan olan Tilbaşar Köyünün daha önceki adı TURBESSEL’dir. Hatta eski medeniyetlerde Nizip İlçesi Köy iken, TURBESSEL ilçe imiş. Zamanımızda da Tilbaşar Gündoğan Köyünün Atatürk’ün ölümünden sonra ilçe olması istenmiş ise de, ağalar Tilbaşar’ın ilçe olmasına karşı çıkmışlar ve başarmışlardır. Bunun üzerine 1.4.1946 tarihinde , daha önceki adı Büyük Kızılhisar olan Oğuzeli bu ismini alarak ilçe olmuştur. Tilbaşar isminin Gündoğan Köyü olmasına rağmen, doğusunda Tilbaşar Ovasının başladığı yerde bulunan bu kaleye halen Tilbaşar Kalesi denilmektedir.

Tılbaşar Kalesi; Gaziantep’in Oğuzeli İlçesine bağlı Gündoğan Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır. Şehir içi ulaşım araçlarıyla ulaşım mümkündür.

Tılbaşar Kalesi, M.Ö 3000 yıllarına kadar giden ve tunç çağlarından itibaren iskan görmesinden dolayı oluşan birikimle oldukça yüksek görünen Tılbaşar höyüğünün üzerinde yapılmıştır.

Tarih öncesi devirlerden sonra klasik çağlarda da, yakınında kurulmuş olan ve Abara ismi ile anılan antik kentte yerleşim devam etmiştir. Tılbaşar Kalesi M.S. 11. ve 12. yüzyıllarda Haçlı Seferleri sırasında, önemli ticaret yollarına ve stratejik kavşaklara hakim ve yüksek bir tepeye (höyüğü) sahip olduğundan yeniden ele alınmış, höyüğün etrafında oluşan şehir bir sur ile çevrilmiş ve höyüğün üzerinde de sağlam bir kale inşa edilmiştir.

O zamanki adı olan Tel- Başir, sonradan Tılbaşar olarak anılmaya başlanmıştır. 1995 yılında Yrd. Doç. Dr Rıfat Eegeç Başkanlığında Gaziantep Müzesi ile Fransız Anadolu Araştırmaları Enstitüsünün birlikte yürüttüğü arkeolojik kazılarda höyük eteklerinde Eski Tunç Çağı, Bizans, Eyyubi ve Haçlı dönemlerine ait yerleşim yerleri ortaya çıkarılmıştır.

Anadolu’nun sayılı büyük höyüklerinden olan Tılbaşar höyüğü üzerinde, yer yer Haçlı dönemi kalesinin kesme taştan duvar kalıntıları ile hemen önünde Türk ve Haçlı ordusunun büyük bir savaşa tutuştuğu şehir surlarının toprak yığıntısı haline gelmiş kalıntılarını görmek mümkündür.